سپس فرمودند: «اى فاطمه! سوگند به آنكه مرا به حق مبعوث داشته كه مهدى اين امّت از نسل آن دو (حسن (ع) و حسين (ع)) است، زمانى كه دنيا دچار هرج و مرج گردد و نظم و نَسَق خود را از دست بدهد و فتنه‌ها و آشوب‌ها پديدار گردند و پشت به پشت هم بيايند و راه‌ها منقطع و بسته شود و بعضى بر بعضى ديگر شبيخون زنند و مال و ثروت گروهى از آنها را غارت كنند، پس نه بزرگى به تازه سالى رحم كند و نه صغير و خردسالى بزرگى را احترام كند. در اين هنگام، خداوند كسى را از نسل آن دو بفرستد كه دژهاى گمراهى را فتح كند و قلب‌هايى را كه در زير حجاب و پوشش غفلت قرار گرفته و چيزى را فهم نمى‌كند، زنده بسازد. او دين را در آخرالزّمان به پا دارد، همان گونه كه من در آغاز زمان برپا داشتم و زمين را پر از عدل و قسط سازد، همان گونه كه پر از جور و تعدّى شده باشد.» 1

در اين حديث چند نكته از صفات و سيره مهدى موعود (عج) را مى‌خوانيم:

الف) قلعه‌هاى ضلالت و گمراهى را فتح كند؛

ب) قلب‌هايى را كه زير حجاب غفلت قرار گرفته‌اند، حيات بخشيده و زنده مى‌سازد، يا قلبى را كه غفلت آن را احاطه كرده است، چيزى نمى‌فهميده و حقايق را درك نكرده، امّا بعد از آنكه حضرت مهدى (عج) روح حيات در آن بدمد، همه چيز را درك مى‌كند و مى‌فهمد و راه به سوى خدا را به زودى طى مى‌كند؛

ج) او دين را اقامه مى‌كند و برپا مى‌دارد. همان گونه كه شخص پيامبر (ص) در آغاز عصر اسلام دين را برپا داشت. امام زمان (عج) در آخر اين عصر و مدّت، همان نقشى را ايفا مى‌كند كه پيامبر (ص) ايفا كرد و دين را برپا خواهد داشت. روزى كه پيامبر اكرم (ص) مبعوث به رسالت گرديد از دين و آيين الهى و آسمانى خبرى نبود؛ كفر، شرك، الحاد و گناه، سراسر محيط را آلوده كرده بود و پيامبر (ص) كه قيام كرد و مبعوث گرديد، دين را وارد جامعه كرد و در موضع لازم و مناسب خود قرار داد. طبق فرموده همين پيامبر بزرگوار، حضرت ولى عصر (ع)، زمانى ظهور مى‌كند كه كفر، ضلال، الحاد، انحراف، فساد و شرارت، جهان را پر كرده است و فضا را تعفّن بدى و ناپاكى فرا گرفته است. در پرتو امام زمان (عج)، اوضاع دگرگون مى‌شود؛ محيط به سوى خدا و رسول متمايل مى‌گردد و آثار ديانت و پاى‌بندى به دين از همه جا آشكار مى‌گردد؛

د) زمينِ پر از ظلم، جور و اجحاف را منقلب مى‌سازد و عدل و داد، حق‌خواهى و حق‌طلبى جايگزين آن خواهد شد و به همان مقياس فساد فراگير، عدل و قسط فراگير در جهان جلوه مى‌كند و رعايت عدالت و ميزان، جاى آن تعدّى‌ها و تجاوزها را مى‌گيرد؛ 2

2. ابوسعيد نقل كرده كه پيامبر (ص) درباره حضرت مهدى (عج) فرمود:

«شخص مستمند به نزد مهدى (عج) مى‌آيد و عرضه مى‌دارد: به من عطا كن. آن حضرت جامه او را پر از پول و مال مى‌كند تا آن مقدارى كه بتواند حمل كند و از عهده بُردن آن برآيد.» 3

مفهوم اين جمله مبارك آن است كه او نمى‌تواند بيش از آن حدّى كه به او بخشيده مى‌شود، حمل كند و اگر مى‌توانست حركت دهد و با خود ببرد، از ناحيه آن حضرت مضايقه‌اى نيست.

و اين عطاى كثير ممكن است از آن جهت باشد كه گنج‌هاى فراوان و مخازن مالى تحت الأرضى در آن عصر پر فروغ، تحت اختيار حضرت بقيّة الله (عج) قرار مى‌گيرد؛ يعنى زمين و آنچه بر روى آن و در طبقات مختلف آن است، مسخّر آن امام بزرگ، خواهد گرديد و نيز ممكن است از اين جهت باشد كه بر اثر عملى شدن احكام و برنامه‌هاى اسلام و از جمله برنامه‌هاى اقتصادى اسلام؛ مانند خمس، زكات، كفّارات و نذورات، اموال فراوانى نزد آن حضرت گرد مى‌آيد كه هيچ مشكلى در عطا و بخشش به افراد مستمند و نيازمندان ندارند و ممكن است هر دو مورد باشد. اينها از يك سو و از سوى ديگر روح، جوانمردى، جود، سخاوت و كرامت نفس امامان پاك (ع) به ويژه خاتم آنان، حضرت ولى عصر (عج) و ناموس دهر، ارواحنا فداه، كه مظهر عطا و بزرگوارى خداى‌
جهانيان هستند، باعث اين عطا، بخشش و انفاق مالى است. اين سيره حضرت ولى عصر (عج) و وصف عطاى اوست، بنابراين پيروان آن حضرت در صورت امكان و در زمان مناسب، خود را
به عطاى ناچيزى قانع نسازند.

3. از پيامبر اكرم (ص) روايت شده كه فرمودند: «نشانه مهدى (ع) اين است كه بر عمّال و كارگزاران [خويش‌]، سخت‌گير است، در بخشش مال بسيار جواد و بخشنده و درباره مستمندان، مهربان مى‌باشد.» 4

در اين كلام نورانى به زوايايى از سيره حضرت ولى عصر (ع) اشاره شده است كه عبارتند از:

الف) او نسبت به عمّال خود شدّت عمل دارد و به دقّت از آنان حسابرسى مى‌كند. آرى اگر شخص حاكم اسلامى، عمّال را زير نظر داشته باشد و كارهاى آنان را بررسى كند و از آنها حساب دقيق و منظّم بخواهد و روابط آنان با اشخاص را در محيط هاى كارشان كنترل كند، كارها به آسانى و بر روى روال لازم و مناسب به جريان مى‌افتد و امور مردم سامان خواهد يافت، حال آنكه اگر كارگزاران حكومت رها باشند و بر اريكه قدرت و پست خود تكيه دهند و حاكم، نظارتى بر كارهاى آنان و معاشرت‌ها و معاشرينشان نداشته باشد، به زودى صاحبان ثروت با او و او با آنها مرتبط مى‌شود و سوءاستفاده‌هاى گوناگون خواهد كرد و در پرتو اين رابطه با او و چريدن در سايه قدرت او، انواع فسادهاى اقتصادى را به بار مى‌آورند و در اين ميان توده مستضعف پايمال گرديده و حقوق آنان ضايع و اموال عمومى به تاراج طبقه خاصّى خواهد رفت و بالأخره مردم به وضعى مى‌افتند كه تجربه تلخ آن را به طور مكرّر دارند؛

ب) او با مال و ثروتى كه در اختيار دارد، به رعيّت مى‌رسد و جود و بخشش مى‌كند و عطاى عظيم خود را نشان جامعه مى‌دهد و به نابه‌سامانى‌هاى زندگى مردم پايان خواهد داد. حاكمى كه همّتش زراندوزى و رفاه حال خود و نزديكانش باشد، رعيّت را بيچاره مى‌كند و شيره جان آنان را مى‌كشد و ملّت را از رمق خواهد انداخت و امام زمان (ع) كه نمونه اعلاء و بى‌نظير حاكم اسلامى و حكومت دينى است، تمام همّتش احياى دين و اقامه حق و رفاه حال جامعه است؛

ج) درباره مساكين، مهربان است. به طور غالب، طبقه حاكم نسبت به ضعفا و مساكين مهرورزى ندارند؛ زيرا اوّلًا، قدرت، سلطه و ثروتى كه تحت اختيار دارند، به طور طبيعى آنان را از طبقات ضعيف و كم درآمد جدا مى‌كند و آنها را مورد بى‌مهرى قرار مى‌دهد و ثانياً، چون مستمندان به حقّ خود نمى‌رسند، طبعاً خود را طلب‌كار دانسته و مسئول اين مشكلات را حاكم مى‌دانند. از اين رو حكومت‌ها به آنان عنايتى ندارند و نسبت به آنان مهر نمى‌ورزند.

پى‌نوشت‌ها:

______________________________
(1). اثبات الهداة، ج 3، ص 592؛ بحار، ج 51، ص 79.

(2). قابل توجّه است، همان گونه كه در كلام شريف پيامبر (ص) آمده، امام زمان (ع) كه مهدى اين امّت است، از فرزندان و اعقاب امام حسن و امام حسين (ع) است و علّت آن اين است كه حضرت مهدى در سلسله پدران به امام حسين (ع) مى‌رسد، ولى از جهت مادر از اولاد امام حسن (ع) است؛ چون امام زين العابدين (ع) با يكى از دختران امام حسن (ع) ازدواج كردند و مادر حضرت باقر (ع) از دختران امام حسن (ع) است.

(3). اثبات الهداة، ج 3، ص 612.

(4). موسوعة الامام المهدى، ج 1، ص 246.[1]



[1] ---، موعود، 205جلد، [بى نا] - [بى جا] - [بى جا]، چاپ: 1.