در مرداد 1388 هـ .ش. در شبكه جهانی اینترنت، خبرگزاری‌های اینترنتی از راه‌اندازی پایگاهی به عنوان گوگل اسلامی خبر دادند. این خبر در بیشتر خبرگزاری‌ها، پایگاه‌ها و وبلاگ‌ها منتشر شد. آنچه در غالب پایگاه‌ها، در مورد این پدیده جدید گفته شده بود، چنین است:
موتور جست‌وجوی مطالب اسلامی با لوگوی شركت گوگل و با عنوان گوگل اسلامی راه‌اندازی شده است. این موتور جست‌وجو برای استفاده كاربران مسلمان طرّاحی شده و مطالب مربوط به مبانی و احكام اسلامی، غذای حلال، پایگاه‌های خبری و آموزش قرآنی را در اولويّت قرار می‌دهد كه به‌راحتی می‌توان به این مطالب دسترسی پیدا كرد. همچنین این موتور در هنگام جست‌وجو، عكس‌ها و تصاویر مبتذل و نامناسب را به صورت اتوماتیك حذف می‌كند.1
در مورد این پایگاه، چند نكته قابل توجّه است:

1. پایگاه اسلامیك سرچ چیست؟
پایـگاه یادشـــده با نشــــــانی www.theislamicsearch.com و با هدف ارائه خدمات جست‌وجو در مورد منابع و محتواهای اسلامی، در شبكه اینترنت حضور پیدا كرده است. این پایگاه برای خدمات‌دهی از قابليّت‌های گوگل استفاده می‌كند. البتّه قابلیت سفارشی‌سازی جست‌وجوی گوگل چند سالی است كه در اختیار كاربران قرار گرفته است. همه توانایی و ارزش این قابليّت در انتخاب و گزینش پایگاه‌ها، هدف جست‌وجو بوده و اینجا است كه جهت‌گیری گردانندگان در نتایج به دست آمده، بسیار اثرگذار می‌‌شود. پایگاه جست‌وجوی اسلامی نیز با همین رویكرد، از گوگل خدمات می‌گیرد و آن‌طور كه اعلام نموده است، تلاش می‌كند که كاربران مسلمان را در جست‌وجوی اینترنتی خود كمك كند تا جست‌وجویی امن و مطمئن داشته باشند و با خیال راحت، به گشت و گذار در وب بپردازند.
پایگاه گوگل اسلامی با این هدف و با استفاده از قابلیت و فناوری جست‌وجوی امن گوگل، ادّعا می‌كند كه تنها نتایج مطمئن و دارای ارزش و اعتبار بیشتر را فقط از پایگاه‌های مشهور اسلامی می‌آورد و تقریباً همه نتایج غیراخلاقی و مبتذل را فیلتر می‌كند.

2. این پایگاه متعلّق به كیست؟
بنابر توضیحی كه در قسمت «درباره ما» در این پایگاه آمده است، این پایگاه وابسته به گوگل نیست؛ بلكه رابطه آن با گوگل، تنها در حدّ استفاده از خدمات و قابليّت‌های آن برای كمك به اطمینان بیشتر از نتایج به دست آمده می‌باشد. شواهد و قراین حاكی از آن است كه پایگاه گوگل اسلامی توسط وهّابیت راه اندازی شده است. در صفحه اوّل پایگاه، فهرستی از پایگاه‌های هشت‌گانه آمده است كه همه تمایل به وهّابیت دارند و توسط آنان راه‌اندازی و اداره می‌شوند.
پایگاه‌های یادشده عبارت‌اند از:
1. اسلام آنلاین www.islamonline.net
2. طریق الاسلام www.islamway.com
3. شبكه الاسلام للجمیع www.islam2all.com
4. راهنمای اسلام www.islam-guide.com
5. الاسلام www.al-islam.com
6. اسلام وب www.islamweb.net
7. الاسلام سؤال و جواب www.islamqa.com
8. پیام اسلام www.islammessage.com
این چند پایگاه از بارزترین پایگاه‌های دعوت به اسلام، امّا با گرایش شدید به وهّابیت هستند و مبارزه با تفكّر شیعه، از مهم‌ترین برنامه‌های آنها است.

3. جامعه اینترنتی و واكنش آنان  در برابر این اقدام چگونه بود؟
انتشار این خبر و ورود این پایگاه به عرصه اینترنت، برخی را چنان امیدوار كرد كه گویی آرزوی آنان از جست‌وجویی سالم، پالایش‌شده و دقیق كه همیشه مورد نظرشان بوده، در حال تحقّق است و از این پس با خیالی آسوده به جست‌وجو خواهند پرداخت و جست‌وجوی آنان، نتایجی دقیق و قطعی را در پی خواهد داشت؛ امّا حقیقت آن است كه این آرزو، هنوز محقّق نشده و ضعف عملكرد دست‌اندركاران سایت و اندك بودن سایت‌ها و صفحاتی كه پایگاه اسلامیك سرچ آنها را فهرست كرده و همچنین دست‌های پنهانی كه این پایگاه را هدایت و پشتیبانی می‌كند، باعث شده است كه آثار و نتایج مورد انتظار، محقّق نگردد؛ بلكه در مواردی به عكس هم باشد.
البتّه برخی تحلیل‌گران هم در خبرهایشان آوردند كه اقدام گسترده وهّابی‌ها در راه‌اندازی موتور جست‌وجویی، به نام گوگل اسلامی را می‌توان سرآغاز جنگ سایبر شیعه و سنّی در فضای اینترنت دانست.2 از سوی دیگر، بر كسی پوشیده نیست كه وهّابیت و شبكه‌های تبلیغاتی آنان در سرتاسر دنیا، شیعه و پیروان راستین اهل بیت(ع) را هدف گرفته‌اند و اخیراً تبلیغات سوء آنان به رسانه‌های دیجیتالی و ارتباطات اینترنتی هم دامن زده است و این ابزار جدید و پیشرفته را به‌خوبی در جهت تحقّق اهداف خود به كار گرفته‌اند.‌بنابراین، كاربران اینترنت باید به این نكته توجّه داشته باشند كه هر ابزار و قابليّت جدیدی، الزاماً پاسخ‌گوی نیاز آنان و در راستای برآوردن خواسته‌های ایشان نیست و اطّلاع‌رسانی درباره آن در حدّ گسترده، می‌تواند كمكی به تبلیغ و معرفی آنان به شمار آید.

4. جست‌وجو در این پایگاه بر چه پایه‌ای‌بنا شده است؟
اگرچه نتایج جست‌وجو در این پایگاه، عاری از مطالب مبتذل و ناسالم و غیراخلاقی است، امّا به‌شدّت كنترل شده و محدود است. با جست‌وجوی عبارات و كلیدواژه‌های مختلف و بررسی و مقایسه نتایج به دست آمده با سایر جست‌وجوگرها، از جمله نتایجی كه موتور جست‌وجوی گوگل ارائه می‌دهد، این احتمال تقویت می‌گردد كه این جست‌وجوگر اسلامی برای ارائه نتایج به كاربران، از پیش‌برنامه‌ریزی كرده و نتایج را كنترل‌شده نمایش می‌دهد. نتایج حاصل از جست‌وجوی كلمات مختلف به ویژه كلیدواژه‌هایی كه ناظر به مباحث اختلافی شیعه و وهّابیت است، یا كلماتی كه ناظر به عقاید خاص وهّابیت می‌باشد، نشان از این مسئله دارد.
در ادامه، به چند ویژگی كه از بررسی برخی از نتایج جست‌وجو در این پایگاه به دست آمده است، اشاره می‌كنیم:
1. این پایگاه همچنان كه خودش در قسمت معرفی بیان می‌كند، هیچ ارتباطی با گوگل ندارد و فقط از سرویس جست‌وجوی تخصّصی گوگل استفاده می‌كند، امّا استفاده از لوگوی گوگل و یدك كشیدن عنوان گوگل اسلامی و طرّاحی صفحه خانگی مشابه گوگل، برای آن، اعتباری به دنبال داشت كه برخی از كاربران اسلامی با شنیدن این نام و دیدن آن صفحه، به امید استفاده از گوگلی اسلامی به آن مراجعه كردند؛
2. به نظر می‌رسد هدف این پایگاه معرفی و ارائه تعریف خاصّی از اسلام است یا حدّاقل این شائبه وجود دارد كه مطالب و نتایج ارائه‌شده، همه محتواهای دینی و اسلامی را در بر نمی‌گیرد.‌بنابراین، معرفی و تبلیغ آن در پایگاه‌ها و وبلاگ‌های دینی و شیعی و همه خبرگزاری‌های ایرانی و اسلامی، كاری بایسته به شمار نمی‌آمد؛
3. این پایگاه برای هر جست‌وجو، تنها 64 نتیجه را می‌آورد كه در هشت صفحه و در هر صفحه هشت نتیجه را فهرست می‌كند. البتّه پایگاه‌هایی كه به عنوان پایگاه‌های پشتیبان خود ارائه می‌كند نیز هشت پایگاهند؛ در حالی‌كه برای جست‌وجوی غالب كلمات اسلامی، میلیون‌ها نتیجه مناسب و مفید در گوگل به نمایش در می‌آید؛
4. در مجموع به نظر می‌رسد كه این پایگاه از پشتوانه قوی محتوایی برخوردار نیست و پایگاه‌های چندانی را فهرست نمی‌كند. در بسیاری از موارد، حتّی در مورد جست‌وجوی كلمات عربی، نتایج جست‌وجو، محدود به چند سایت وهّابی و پایگاه ویكی پدیا می‌باشد.
نمایش نتایج از سایت‌های برجسته دینی، حتّی از سایت‌های اهل سنّت نیز در این پایگاه، به تناسب حضور آنان در اینترنت و حجم انبوه اطّلاعاتی كه ارائه می‌كنند، دیده نمی‌شود؛ به عنوان نمونه، برای كلمه Islam در پایگاه گوگل 000/000/102 نتیجه و در این پایگاه 64 نتیجه به نمایش در می‌آید كه از این تعداد، 34 نتیجه از ویكی پدیا، 16 نتیجه از پایگاه‌های پشتیبانی كننده این پایگاه و 6 نتیجه از پایگاه بی.بی.سی و سایر نتایج نیز از پایگاه‌های غیرمهمّ اهل‌سنّت است و از پایگاه‌های شیعی هیچ نتیجه‌ای برای كلمه Islam آورده نشده است؛
5. بسیاری از نتایج، به‌ویژه در مورد كلمات فارسی و به‌خصوص در مورد كلیدواژه‌ها و عباراتی كه ناظر به نقاط اختلافی یا اعتقادات خاص تشيّع است، از انجمن‌های گفت‌وگو و یادداشت‌های كاربران در شبكه‌های اجتماعی، مانند سایت فیس بوك و گروه‌های یاهو و در مواردی از سایت‌های مخالف شیعه می‌باشند؛ در حالی‌كه برای آن موضوع در سایر پایگاه‌ها، نتایج و مطالب متقن علمی و مستند وجود دارد؛ به عنوان نمونه، برای كلمه الشیعه در گوگل 000/330/4 نتیجه به نمایش در می‌آید؛ امّا در این پایگاه 64 نتیجه ارائه می‌شود كه از این تعداد 19 نتیجه از پایگاه سی. ان. ان 3 نتیجه از پایگاه بی. بی. سی 16 نتیجه از پایگاه‌های یپشتیبانی كننده پایگاه، 4 نتیجه از گروه‌های یاهو، 2 نتیجه از پایگاه‌های شیعی و 13 نتیجه از پایگاه فیس بوك دیده می‌شود. آیا پایگاه‌هایی مانند بی.بی.سی و سی.ان.ان  یا پایگاه‌هایی مانند فیس‌بوك و گروه‌های یاهو می‌توانند مرجع مناسب برای ارجاع مطالب دینی و اسلامی باشند؟
در نقطه مقابل، برای جست‌وجوی كلمات عربی، به‌ویژه كلید‌واژه‌ها و عباراتی كه ناظر به وهّابیت و اعتقادات آنان است، بیشتر نتایج از سایت‌های خاص با گرایش و تمایلات وهّابی است و به وبلاگ‌ها و سایت‌های وب‌دویی، مانند فیس‌بوك ارجاع نمی‌دهد؛ به عنوان نمونه، برای كلمه الوهّابیه در گوگل 000/350/2 نتیجه و در این پایگاه 64 نتیجه به نمایش در می‌آید كه از این تعداد 61 نتیجه از پایگاه‌های علمی و بزرگ وهّابی است كه این پایگاه را پشتیبانی هم می‌كنند و تنها 2 نتیجه از بی.بی.سی و 1 نتیجه از ویكی پدیا آمده است یا برای كلمه «السلفیه» از 64 نتیجه، تنها 6 نتیجه از ویكی پدیا و گروه‌های یاهو آمده است و بقيّه، همگی از پایگاه‌های وابسته به خودشان است.
6. نتیجه‌ای كه برای برخی جست‌وجو‌ها، به‌ویژه جست‌وجوی عبارات فارسی نمایش داده می‌شود، مغرضانه به نظر می‌رسد؛ مثلاً برای جست‌وجوی عبارت «اسلام چیست؟» از مجموع 64 نتیجه 46 نتیجه آن از پایگاه‌های فیس‌بوك و یوتیوب نمایش داده می‌شود؛ در حالی‌كه در گوگل همین عبارت اگر جست‌وجو شود، در 100 نتیجه اوّل ارجاعاتی به پایگاه‌های مهمّی، مانند حوزه، پرسمان قرآنی، پرس‌وجو، باشگاه، پاسخگو و كتابخانه مجازی دیده می‌شود. نکته قابل توجّه این است كه نتایج منتشر شده در سایت گوگل اسلامی، به محتواهایی ناظر به ایران و مباحث سیاسی آن یا جدایی ایرانیان از اسلام اشاره دارد؛ مثلاً مطالبی مانند: «آیا اسلام ایرانیان را آدم كرد؟»، «داستان سگ در تاریخ اسلام»، «no islam in iran»، «اسلام حقیقی»، لینك به وبلاگی در ردّ شیعیان و نیز لینك به مطلبی از شیرین عبادی كه این پایگاه در ایران جزو پایگاه‌های فیلتر شده می‌باشد.
همچنین با جست‌وجوی عبارت ما هو الاسلام؟ از مجموع 64 نتیجه به نمایش در آمده، 58 نتیجه از پایگاه‌های خودشان است كه غالباً به مطالبی از علمای وهّابی در تشریح دین اسلام می‌پردازد. در نتایج این جست‌وجو، دیگر از فیس بوك و گروه‌های یاهو خبری نیست.
این موارد، نمونه‌هایی از جست‌وجوهایی بود كه نگارنده انجام داده است و البتّه خوانندگان می‌توانند خود نمونه‌های بیشتری را بررسی و تفاوت انواع نتایج را ببینند.

سخن پایانی
با توجّه به آنچه گذشت، خصوصاً توجّه كاربران به خبر راه‌اندازی جست‌وجوگر اسلامی و ضعف عملكرد پایگاه یادشده و عدم ارائه نتایج درخور و قابل توجّه، ضرورت راه‌اندازی موتور جست‌وجویی اسلامی كه بسیار قوی و كارآمد باشد و به‌روشنی نیاز كاربران مسلمان را پاسخ دهد، به‌خوبی روشن می‌گردد. تنها فیلتر كردن سایت‌های مستهجن، به معنای ارائه جست‌وجوگری اسلامی نیست؛ بلكه فهرست كردن همه منابع اسلامی در اینترنت و طبقه‌بندی همه محتواهای دینی برای ارائه پاسخ دقیق به انواع خواسته‌های كاربران و مراجعان، از مهم‌ترین ویژگی‌های این‌گونه موتور‌های جست‌وجوی تخصّصی و موضوعی است؛ چنانچه موتور جست‌وجوی تخصّصی زبان چینی3 برای مردم «چین» راه‌اندازی شده و در چین، مقام اوّل از نظر میزان مراجعه و استفاده را دارد.

پی‌نوشت‌ها:
1. خبرگزاری‌های: رسا، فارس، گیگا نیوز، ایران آی سی تی نیوز، آینده روشن، خبرنامه دانشجویان ایران، اسكو نیوز، تابناك و... .
2. خبرگزاری www.giganews.ir
3 . جست‌وجوگر www.baidu.com
فصلنامه ره‌آورد نور، سال نهم، شماره 30 (پیاپی 47)

ماهنامه موعود شماره 168